|
|
کد مطلب: 150365
آينده عربستان پس از انتقال قدرت
تاریخ انتشار : 1393/11/11 08:16:08
نمایش : 1222
مرگ «عبد الله بن عبد العزيز» و به قدرت رسيدن «سلمان بن عبد العزيز» در کنار عزل و نصب‌هاي صورت گرفته در خاندان سعودي تاثيري انکار ناپذير بر سياست‌هاي اين کشور در عرصه‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين المللي مي‌گذارد.
 به گزارش پايگاه خبري تحليلي پيرغار، روزنامه لبناني «السفير» در مقاله‌اي به قلم «مصطفى اللباد» به بررسي تغيير و تحولات داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي پس از انتقال قدرت در عربستان سعودي مي‌پردازد.
السفير در اين‌باره مي‌نويسد: با مرگ «عبد الله بن عبد العزيز»، پادشاه سعودي در سن ۹۱ سالگي، عربستان سعودي از زمان تاسيس خود در سال ۱۹۳۲ ميلادي تاکنون در برابر مرحله جديدي از تاريخ خود قرار مي‌گيرد.
اهميت بي‌مانند منطقه‌اي و بين المللي کشور عربستان سعودي در اين امر نهفته است که اين کشور بزرگ‌ترين توليد کننده نفت جهان و پنجمين کشور داراي بيشترين ذخاير نفتي در دنيا بشمار مي‌آيد و اين موجب مي‌شود، تاثير بسزايي بر بازارهاي بين المللي نفت داشته باشد.
صرف نظر از نفت، وجود مقدسات اسلامي در مکه مکرمه و مدينه منوره به کشور عربستان جايگاه و بُعد روحي و معنوي ويژه‌اي نزد مسلمانان مي‌دهد.
همچنين هدايت و رهبري يکي از محورهاي نزاع و درگيري در منطقه و نفوذ آن در عرصه منطقه‌اي به اين کشور قدرتي بخشيده که هرگونه تغيير و تحولي در عربستان مورد توجه کشورهاي بزرگ جهان و منطقه قرار گيرد، چون اين کشورها از ميزان تاثيرگذاري عربستان بر پرونده‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين المللي اطلاع دارند.
موازنه‌هاي داخل خاندان حاکم
بيماري ملک عبد الله، پادشاه سابق عربستان برکسي پوشيده نبود، بلکه به معضلي در زمينه انتقال قدرت در اين کشور تبديل شده بود و در اين ميان اگرچه شاهزاده سلمان بن عبد العزيز ۸۰ ساله به عنوان ولي عهد و شاهزاده مقرن ۷۰ ساله به عنوان جانشين ولي عهد براساس خواست و ترتيبات اتخاذ شده توسط ملک عبد العزيز انتخاب شده بودند، اما مشکل واقعي در نزاع بين شاهزادگان نسل دوم سعودي يعني نوادگان ملک عبد العزيز نهفته است، بخصوص نزاع بين شاهزاده «متعب بن عبد الله»، فرزند ملک عبد الله تازه درگذشته و شاهزاده «محمد بن نايف»، فرزند ولي عهد اسبق عربستان سعودي.
در اين ميان ملک عبد الله در طول حيات خود تلاش بسيار کرد، تا راه رسيدن به سلطنت را براي پسرش شاهزاده متعب هموار کند و در اين بين تلاش‌هايش با يکي از جناح‌هاي قدرتمند حاکم بر خاندان سعودي يعني شاهزادگان «سديري» تصادم پيدا مي‌کرد.
سديري‌ها در واقع فرزندان ملک عبد العزيز، بنيانگذار پادشاهي سعودي از «حصه السدير»، همسر عبد العزيز بودند که جايگاه مهمي نزد وي داشت و مهمترين آنها ملک فهد، پادشاه اسبق عربستان و شاهزاده سلطان بن عبد العزيز و شاهزاده نايف بن عبد العزيز، ولي‌عهدهاي اسبق اين کشور و پادشاه کنوني شاه سلمان بن عبد العزيز هستند.
به همين دليل عبد الله، «شوراي بيعت» را در سال ۲۰۰۷ ميلادي ابداع کرد تا مسئوليت انتخاب ولي عهد در صورت وجود هرگونه مانع و يا موانع را برعهده بگيرند و اين موضوعي است که با انتخاب شاهزاده سلطان و شاهزاده نايف قابل ملاحظه بود، به گونه‌اي که اين شوراي بيعت بود که مسئوليت انتخاب ولي عهد پس از آنها را برعهده گرفت.
يک سال قبل ملک عبد الله، شاهزاده مقرن را به جانشيني شاهزاده سلمان برگزيد که در آن زمان ولي عهد عربستان بود و با اين اقدام شاهزاده «احمد بن عبد العزيز» را که سناً از شاهزاده مقرن بزرگ‌تر بود، اگرچه از شاخه سديري‌ها شمرده مي‌شد، ناديده گرفت.
به موازات اين اقدام ملک عبد الله سلسله تغييراتي را در وزارتخانه‌هاي دفاع و اطلاعات عربستان و همچنين معاونان وزراء انجام داد که تضعيف جناح سديري را در خاندان سعودي درپي داشت و بارزترين اين اقدامات برکناري شاهزاده «خالد بن سلطان»، از معاونت وزارت دفاع بود.
از اين اقدامات تنها مي‌شد، يک نتيجه گرفت اينکه شاهزاده مقرن که تاکنون داراي نفوذ و قدرتي در خاندان سعودي نبود – مادر وي کنيزي يمني الاصل بود – يکباره توسط ملک عبد الله داراي قدرت و اقتدار شد و در صورت رسيدن به قدرت شاهزاده متعب بن عبد الله را به عنوان جانشين خود انتخاب خواهد کرد و اين همان چيزي بود که ملک عبد الله در پي آن بود.
نکته حائز اهميت آن بود که پس از مرگ عبد الله دفتر سلطنتي سعودي بيعت با پادشاه جديد اين کشور يعني شاهزاده سلمان را با بيعت با ولي عهد وي يعني شاهزاده مقرن، به خواست پادشاه سابق عربستان همراه گرداند که موضوع تازه و جديدي نبود، اما مسئله غافلگير کننده براي همه دستور ملک سلمان، پادشاه جديد عربستان در انتصاب شاهزاده محمد بن نايف به عنوان جانشين ولي عهد و به موازات آن برکناري «خالد التويجري» از رياست دفتر سلطنتي و فرماندهي گارد سلطنتي و انتخاب شاهزاده «محمد بن سلمان»، پسرش به جاي وي در اين سمت‌ها تنها دقايقي پس از مرگ ملک عبد الله بود.
به اين ترتيب جسد ملک عبد الله پيش از آنکه در قبر گذاشته شود، تکليف جانشيني در خاندان سعودي روشن گرديد تا کاملا سديري شود. از اين موضوع مي‌توان دو نتيجه گرفت:
- سخنراني تلويزيوني شاه سلمان، پادشاه جديد عربستان که در آن ولي عهدي شاهزاده مقرن را به رسميت مي‌شناسد و بايد وي را «جاده صاف کن» شاهزاده متعب بن عبد الله براي رسيدن به قدرت ناميد، پيش از مرگ ملک عبد الله به ثبت رسيده و پادشاه تازه درگذشته عربستان از هر اقدامي براي آنکه راه را براي رسيدن پسرش به قدرت هموار کند، فروگذاري نکرد.
- دوم آنکه تسريع در صدور اوامر عزل و نصب جانشين ولي عهد و رئيس دفتر سلطنتي و گارد سلطنتي و اعلام بيانيه منتشره در اين خصوص به اين جهت بود که همزمان با گرفتن بيعت براي پادشاه و ولي عهد جديد، بيعت براي متصديان مناصب فوق نيز گرفته و به منصب شاهزاده محمد بن نايف مشروعيت قبيله‌اي داده شود.
در اين بين باقي ماندن شاهزاده مقرن در سمت خود به عنوان ولي عهد يا باقي نماندن وي در اين منصب تاثير چنداني بر موازنه جديد قوا در خاندان سعودي نمي‌گذارد که تاکيد مي‌کند، از اين پس قدرت در دست جناح سديري‌هاست، حال اين قدرت چه توسط شاه سلمان و چه توسط شاهزاده محمد بن نايف پس از سلمان بدست آنها برسد، فرقي نمي‌کند، آنچه مهم است، بدست گرفتن قدرت توسط اين جناح و حفظ آن در خاندان سعودي است تا روياي ملک عبد الله، درگذشته مبني بر رسيدن فرزندش، شاهزاده متعب به قدرت محقق نشود، اگرچه شاهزاده متعب با وجود دور شدن از ولي عهدي همچنان رئيس گارد ملي عربستان سعودي است.
بازتاب‌هاي منطقه‌اي
مرگ ملک عبد الله در زماني رخ داد که عربستان سعودي با شرايط بسيار حساسي مواجه است. پس از ظهور گروه تروريستي تکفيري «داعش» و توسعه دامنه نفوذ و فعاليت آن در کشورهاي سوريه و عراق و ورود حوثي‌ها به «صنعا»، پايتخت يمن موجب شد تا عربستان سعودي و محور هم پيمانش در منطقه در موضع دفاعي قرار گيرند.
از سوي ديگر، ادامه مذاکرات ايران به عنوان کشوري که عربستان آن را رقيب سرسخت خود در منطقه مي‌داند، با آمريکا به عنوان کشوري که عربستان به آن به عنوان ضامن امنيت خود بشمار مي‌آورد، فشار بر رياض را افزايش داد و اين کشور را واداشت تا برگه بازي با قيمت نفت را رو کند و قيمت جهاني نفت را به پايين‌ترين حد آن در عرصه بين المللي برساند.
کارشناسان تاکيد مي‌کنند که رسيدن شاهزاده متعب بن عبد الله به قدرت مناسب‌ترين گزينه براي ايران خواهد بود، چون وي را درگير جنگ قدرت در خاندان سعودي و رويارويي با جناح سديري‌ها خواهد کرد و اين موضوع رياض را از پرداختن بيش از پيش به پرونده‌هاي منطقه‌اي و رقابت با ايران در عرصه منطقه باز مي‌دارد.
همچنين پيش بيني شده که عربستان سعودي سياست‌هاي منطقه‌اي گذشته خود را ادامه دهد، اما در قبال پرونده‌هاي يمن و سوريه و لبنان سرسختي بيشتري از خود نشان دهد.
در پرونده يمن انتظار مي‌رود، رياض سياست‌هاي جديدي اتخاذ کند که در گرد آوردن و متحد کردن بيش از پيش قبايل سنتي هم پيمان عربستان سعودي جهت رويارويي با حوثي‌ها نمود پيدا کند.
همانگونه که در پرونده سوريه پيش بيني مي‌شود، رياض در قبال هرگونه راه حل مسالمت آميز در قبال بحران سوريه مقاومت کند.
در پرونده لبنان نيز انتظار مي‌رود، عربستان سعودي با کمک هم پيمانانش در اين کشور موقعيت و جايگاه «فواد سنيوره»، رئيس فراکسيون المستقبل در پارلمان لبنان و «نهاد المشنوق»، وزير لبناني را جهت رويارويي با «سعد الحريري»، نخست وزير اسبق اين کشور تقويت کند که رابطه‌اش از چند سال پيش با شاهزاده محمد بن نايف رو به تيرگي نهاده است.
اما در خصوص پرونده هسته‌اي ايران و رابطه تهران – رياض بايد گفت، تا زماني‌که مذاکرات هسته‌اي ايران و آمريکا ادامه داشته باشد، رياض از اين مذاکرات احساس ناامني خواهد کرد و تمام تلاش خود را براي جلوگيري از دستيابي به هرگونه توافقي در اين خصوص انجام خواهد داد.
در عرصه منطقه‌اي نيز به نظر نمي‌رسد، افق پيش روي دو کشور جهت نزديکي مواضع و ديدگاه‌ها وجود داشته باشد، بنابراين انتظار مي‌رود، اين روابط به همان شکل و صورت دوره ملک عبد الله در زمان شاه سلمان نيز ادامه پيدا مي‌کند، اگرچه برخي تحليل‌ها از امکان سردتر شدن روابط نيز سخن مي‌گويند و اين بالطبع تاثير خود را بر پرونده‌هاي منطقه‌اي آن هم به صورت منفي خواهد گذاشت.
تاثيرات بين المللي
در عرصه بين المللي مهمترين پرونده، پرونده روابط رياض – واشنگتن است که با توجه به منافع و اهداف مشترک دو جانبه تغييري را در روابط عربستان سعودي و آمريکا شاهد نباشيم، همانگونه که انتظار مي‌رود، سياست‌هاي نفتي عربستان سعودي بر منوال کاهش جهاني بهاي نفت ادامه يابد و رياض همچنان روابط خود با لابي نفتي آمريکا را که از دهه‌ها پيش تاکنون وجود داشته ادامه دهد و حتي بر عمق و گستره آن بيفزايد و از آن به عنوان يکي از مهمترين اهرم‌هاي فشارش در منطقه و عرصه بين المللي استفاده کند.
خلاصه سخن
با وجود حضور خاندان سعودي در مراسم مرگ ملک عبد الله، پيش از مرگ وي رقابت و نزاع شديد و بسياري برسر تعيين منصب جانشيني بين شاهزادگان سعودي مشاهده شد.
با مرگ عبد الله و آنگونه که تاکنون از روند امور برمي‌آيد، اين جناح سديري است که نشان داد، جايگاه و موقعيت خود را در خاندان سعودي تقويت کرده تا به اين ترتيب روياي شاه سابق سعودي در به قدرت رساندن پسرش شاهزاده متعب و هموار کردن اين راه براي وي را بر باد دهد.
پادشاه در عربستان سعودي داراي اختيارات بسياري است و تمام تصميم گيري‌ها به وي ختم مي‌شود، به همين دليل مواضع و ديدگاه‌هاي شاه سلمان خيلي زود آثار و نشانه‌هاي خود را در عرصه سياسي عربستان چه داخلي و چه خارجي نمايان خواهد ساخت، به ويژه آنکه تحولات منطقه‌اي به سرعت در جريان است.
|
|
شهرستان فارسان در یک نگاه |
|
|
خبرنگار افتخاري |
|
google-site-verification: google054e38c35cf8130e.html
google-site-verification=sPj_hjYMRDoKJmOQLGUNeid6DIg-zSG0-75uW2xncr8
google-site-verification: google054e38c35cf8130e.html
|
|
|
|